Bağırsak Kanseri ve Beslenme Alışkanlıkları
Bağırsak sindirim sisteminin bir parçasıdır. Doktorunuz bunu, gastrointestinal (mide – bağırsak) kanalı ya da kısaca GİK olarak adlandırabilir. Sindirim sistemi, tükettiğimiz tüm gıdaları bir süreçten geçirir ve vücudumuzda kullanmak üzere enerji ve besin öğelerine çevirmeye yardımcı olur. Bağırsak; ince bağırsak ve kalın bağırsak (kolon ve rektum) olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Gıdalar yemek borusundan (geçit ya da özofagus) aşağıya mideye iner. Gıdalar burada sindirilir ve ince bağırsağa geçer. İnce bağırsakta vücut, gıdalardaki besin öğelerini absorbe eder. Daha sonra gıdalar, suyun emilip dışkıdaki atık maddelerin oluşturulduğu kalın bağırsağa geçer. Dışkı vücuttan atılmaya hazır olana kadar arka pasajda (rektumda) depolanır.
İnce Bağırsak
İnce bağırsak, bağırsakların kesin olarak en uzun olan kısmıdır. “İnce” olarak adlandırılmasının nedeni kalın bağırsağa nazaran daha dar olmasıdır. İnce bağırsak kanseri nadiren görülür.
Kalın Bağırsak
Kalın bağırsak kolon ve rektumdan oluşmaktadır. Çeşitli tabakalardan oluşan duvarlara sahiptir. Bağırsak kanserleri en içteki tabakada -bağırsak zarında- başlar. Eğer tedavi edilmezse onun altındaki kas tabalarına ve daha sonra da bağırsak duvarına doğru büyür. Bağırsak kanserlerinin çoğunun gelişimi 5-1 O yıl sürmektedir. Çoğunlukla polip ya da adenoma olarak adlandırılan bağırsak duvarındaki küçük bir gelişim olarak başlar.
Bağırsak Kanseri Belirtileri
Kalın bağırsak kanseri belirtileri şunlar olabilir: Rektumda ya da dışkıda kanama, normal bağırsak alışkanlıklarında diyare ya da ishal gibi kalıcı bir değişiklik, karın bölgesi (abdomende-daha sıklıkla sağ tarafta) ya da rektumda yumru, rektumda gerilme hissi, kilo kaybı, karın bölgesi (abdomen) ya da rektumda ağrı, tümör kanamasından kaynaklanan anemi (alyuvar hücre seviyesinin az olması). Bu durum yorgunluk ve bazen de nefessizliğe neden olabilir. Bağırsak kanseri bir blokaja (bağırsak tıkanıklığı) da neden olabilmektedir. Bunun belirtileri; abdomende sancı, şişkinlik hissi, kabızlık ve hasta hissetme halidir. Tüm bu belirtiler diğer başka hastalıklardan da kaynaklanabilir. Bu hastalıklar basur (hemoroid), enfeksiyon ya da inflamatuvar (iltihabi) bağırsak hastalığını kapsayabilir. Eğer herhangi bir belirti hakkında endişeleriniz varsa doktorunuzu görmelisiniz. Belirtilerin kombinasyonu ve yaşınız önemlidir ve doktorunuzu bağırsak kanseri olasılığı açısından ikaz edecektir.
Bağırsak Kanseri Açısından Yliksek Risk Grupları
Bağırsak kanseri ne kadar yaygındır? Bağırsak kanseri Büyük Britanya’da en yaygın görülen 3’üncü kanserdir. Kalın bağırsak kanserlerinin çoğu kolonda, arka pasajın (rektumun) yalnızca 1 /3’ü kadar yukarısındadır. Birçok kişide bağırsak kanserinin kesin nedeni bilinmemektedir. 100 bağırsak kanserinin 85’inden daha fazlası (%85) 50 yaş ya da daha üstü kişilerde görülmüştür.
Aile öyküsü ve kalıtım ne kadar önemlidir?
Güçlü bir aile öyküsü, bağırsak kanseri tanısı almış ailenin aynı tarafından çok sayıda akrabaya sahip olma ya da genç yaşta tanı almış bir ya da daha fazla akraba anlamına gelmektedir. Güçlü bir aile öykünüz olduğunu düşünüyorsanız, doktorunuzla görüşünüz. Doktorunuz sizi uzman bir genetik servise yönlendirebilir. 20 bağırsak kanseri vakasının yaklaşık 1 ‘i Familya! (ailesel) adenomatöz polipozis (FAP) ve herediter (kalıtsal) nonpolipozis kolorektal kanser (HNPCC ya da Lynch sendromu) olarak bilinen kalıtımsal durumlardan kaynaklanmaktadır. Ayrıca Eskenazi Yahudi kökenine sahip olan kişiler de bağırsak kanseri açısından daha yüksek risk altındadırlar.
Bağırsak Kanseri Açısından Yliksek Risk Grupları
Bağırsak kanseri ne kadar yaygındır? Bağırsak kanseri Büyük Britanya’da en yaygın görülen 3’üncü kanserdir. Kalın bağırsak kanserlerinin çoğu kolonda, arka pasajın (rektumun) yalnızca 1 /3’ü kadar yukarısındadır. Birçok kişide bağırsak kanserinin kesin nedeni bilinmemektedir. 100 bağırsak kanserinin 85’inden daha fazlası (%85) 50 yaş ya da daha üstü kişilerde görülmüştür. Aile öyküsü ve kalıtım ne kadar önemlidir? Güçlü bir aile öyküsü, bağırsak kanseri tanısı almış ailenin aynı tarafından çok sayıda akrabaya sahip olma ya da genç yaşta tanı almış bir ya da daha fazla akraba anlamına gelmektedir. Güçlü bir aile öykünüz olduğunu düşünüyorsanız, doktorunuzla görüşünüz. Doktorunuz sizi uzman bir genetik servise yönlendirebilir. 20 bağırsak kanseri vakasının yaklaşık 1 ‘i Familya! (ailesel) adenomatöz polipozis (FAP) ve herediter (kalıtsal) nonpolipozis kolorektal kanser (HNPCC ya da Lynch sendromu) olarak bilinen kalıtımsal durumlardan kaynaklanmaktadır. Ayrıca Eskenazi Yahudi kökenine sahip olan kişiler de bağırsak kanseri açısından daha yüksek risk altındadırlar.
Diyet ve bağırsak kanseri hakkında bildiklerimiz neler?
Araştırmacılar her 100 kanserin 15 ve 35 arasındaki bir oranın (-35), beslenme alışkanlıklarımızı değiştirerek önlenebileceğini düşünmektedirler. Hepimiz çok farklı gıdalardan çok farklı miktarlarda tükettiğimizden dolayı, araştırmanın bu alanı zordur. Bağırsak kanserine yakalanmayacağınızı garanti eden tek bir diyet yoktur. Ancak diyetinizdeki değişiklikler, genel sağlık durumunu iyileştirmenin yanı sıra kansere yakalanma riskinizin azaltılmasına da yardımcı olacaktır. Bağırsak kanseri tanısı aldıysanız, hastalığınız ya da tedavisi nedeniyle besin ihtiyaçlarınız farklı olabilir. Bağırsak kanseriyseniz ve diyetinizle ilgili endişeleriniz varsa doktorunuzdan sizi bir diyetisyene yönlendirmesini isteyiniz.
Gıda Türleri ve Bağırsak Kanseri
Lif ve bağırsak kanseri. Araştırmalar (çoğunlukla meyve, sebze ve tahıllarda bulunan) lifin bağırsak kanserine karşı koruyucu olduğunu ileri sürmektedir. Meyve, sebze ve bağırsak kanseri. Avrupa Prospektif Kanser ve Besin Araştırması (EPIC) çalışmaları, bol miktarda meyve sebze tüketen kişilerin bağırsak kanseri açısından daha düşük risk altında olduklarını göstermektedir.
Et ve bağırsak kanseri: Bol miktarda kırmızı, özellikle de işlenmiş et tüketmek, bağırsak kanserine yakalanma riskinizi arttırmaktadır.
Balık ve bağırsak kanseri: Bol miktarda balık tüketmek, muhtemelen bağırsak kanserine yakalanma riskinizi azaltmaktadır.
Vücut ağırlığı ve bağırsak kanseri: Aşırı kilolu ya da obez kişiler, özellikle erkekler, kolon kanseri açısından yüksek risk altındadırlar.
Kalsiyum ve bağırsak kanseri: Kalsiyum açısından zengin diyetler bağırsak kanseri riskini azaltabilir.
Alkol ve bağırsak kanseri: Bağırsak kanserine yakalanma riski haftada 12.5 birim alkol tüketen kişilerde artmaktadır. Bu miktardan daha fazla alkol alan kişilerde risk de daha yüksektir.
Bağırsak Kanserinden Korunmak İçin Beslenme İpuçları
Aşağıda sıralanmış gıdaları tüketmeniz, bağırsak kanserinden korunmanıza yardımcı olabilir:
Yağ açısından zengin bir diyetin genellikle sağlıksız olduğu düşünülür, ancak bu bağırsak kanseri için spesifik bir etmen değildir. Genel sağlığınız açısından yağları, özellikle de hayvansal yağları azaltmak iyi bir fikirdir. Yemek pişirirken çok fazla yağ ya da sıvı yağ kullanmaktan kaçının. Eğer kullanıyorsanız en iyisi zeytinyağıdır. Çoklu doymamış herhangi bir bitkisel yağ (ay çiçek yağı gibi), domuz yağı ya da tereyağı gibi hayvansal yağlardan çok daha iyidir.
Bağırsak Kanseri Taraması Hakkında
Bağırsak kanseri taraması; kanseri erken bir evrede tespit etmeyi amaçlamaktadır (herhangi bir belirti göstermeyen kişilerde). Erken tedavi çok daha etkili olacaktır. Bağırsak kanseri taraması, polipleri de tespit edebilir. Polipler kanser değildir, ancak zamanla kansere dönüşebilirler. Polipler tarama sırasında kolaylıkla alınabilirler ve böylece bağırsak kanseri gelişme riski azaltılmış olur.